Hepimiz hayat boyu öğreniyor ve gelişiyoruz, değil mi? Ama bazen farkında bile olmadan, bu yolculukta farklı aşamalardan geçiyoruz. Harvard psikoloğu Robert Kegan, yetişkinlerin de çocuklar gibi gelişimsel aşamalardan geçtiğini söylüyor. Ancak burada mesele sadece yeni bilgiler edinmek değil; düşünme biçimimizin, kendimizi ve dünyayı algılama şeklimizin de zamanla değişmesi. Hangi aşamada olduğumuzu anlamak, hem kişisel gelişimimizi hem de öğrenme tarzımızı bilinçli olarak yönlendirmemize yardımcı olabilir.
Kegan’ın Beş Aşaması ve Öğrenme Tarzlarımız
- Dürtüsel Zihin (Erken Çocukluk, Az Sayıda Yetişkin)
• Nasıl Davranırız? Kararlar ve tepkiler anlık dürtülerden gelir. Sabırsız mısınız? İşte bu, dürtüsel zihnin bir göstergesi olabilir.
• Nasıl Öğreniriz? Deneyim ve anlık geri bildirimlerden öğrenmek ön plandadır. Dikkat süreleri kısa olduğundan, uzun vadeli planlar yapmakta zorlanılır.
Öneri: Oyunlaştırılmış kısa içerikler, bu tür öğrenenler için birebir.
- Emperyal Zihin (Ergenlik, Yetişkinlerin %6’sı)
• Nasıl Davranırız? “Bu bana ne kazandıracak?” sorusu hep aklınızdaysa, bu aşamada olabilirsiniz. Başkalarının ne düşündüğü çok da önemli değildir.
• Nasıl Öğreniriz? Kişisel fayda sağlayan, ödüllerle desteklenen öğrenme deneyimleri motive edicidir.
Öneri: Hedefe yönelik görevler ve ödüller burada iyi işler.
- Sosyalleşmiş Zihin (Yetişkinlerin %58’i)
• Nasıl Davranırız? Çevrenizdekilerin beklentilerine göre karar veriyor ve kimliğinizi ilişkilerinizle tanımlıyorsanız bu aşamadasınız demektir.
• Nasıl Öğreniriz? Geri bildirim, grup çalışmaları ve sosyal öğrenme bu aşamada çok etkilidir. Başkalarının onayı, motivasyonu artırır.
Öneri: Takım projeleri ve mentorluk programları ile bu bireyler harikalar yaratabilir.
- Kendi Kendini Yazan Zihin (Yetişkinlerin %35’i)
• Nasıl Davranırız? Sosyal normları sorgulayıp “Ben ne istiyorum?” sorusuna yanıt arıyorsanız, işte buradasınız. Özerklik ve bireysel değerler ön plandadır.
• Nasıl Öğreniriz? İlgi alanlarına yönelik, kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri öne çıkar. Eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri gelişir.
Öneri: Bireysel projeler ve kişisel gelişim programları burada harika sonuç verir.
- Kendini Dönüştüren Zihin (Yetişkinlerin %1’i)
• Nasıl Davranırız? Belirsizlikleri ve çelişkileri kabullenmek size doğal geliyorsa, kendini dönüştüren zihne yakınsınız. “Hem haklı hem haksız olabilirim” diyebilenlerden misiniz?
• Nasıl Öğreniriz? Yaşam boyu öğrenme anlayışı ön plandadır. Farklı perspektifleri bir arada görebilmek ve derinlemesine düşünmek bu aşamanın özelliğidir.
Öneri: Workshoplar, karmaşık projeler ve düşünce deneyleri bu bireyler için biçilmiş kaftan.
Hangi Aşamada Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız?
Merak ettiniz mi, şu an hangi aşamadasınız? İşte size kendinizi keşfetmenize yardımcı olacak birkaç soru:
• Dürtüsel Zihin: Kararlarınızı anlık duygularla mı alıyorsunuz? Sabırsız mısınız?
• Emperyal Zihin: “Bu bana ne kazandırır?” sorusu hep aklınızda mı? Başkalarının fikirleri çok da önemli değil mi?
• Sosyalleşmiş Zihin: Çevrenizin beklentileriyle mi yaşıyorsunuz? Sosyal roller kimliğinizin büyük bir parçası mı?
• Kendi Kendini Yazan Zihin: “Bu benim hayatım” diyebiliyor musunuz? Karar verirken kendi değerlerinize mi odaklanıyorsunuz?
• Kendini Dönüştüren Zihin: Belirsizlikleri ve çelişkileri kabul etmekte rahat mısınız? Paradoksları kucaklamak size zor gelmiyor mu?
Aşamalar Arasında İlerlemek: Pratik Bir Öneri
Bazen bir aşamadan diğerine geçmek zorlu olabilir, özellikle sosyalleşmiş zihinden kendi kendini yazan zihne geçişte. Geçiş yaparken çatışma yaşarsanız, size bir öneri: Bir sandalyeye oturun ve farklı duygularınızı temsil eden başka sandalyeler ayarlayın. Birine korkan “siz”, diğerine öfkeli “siz”, bir diğerine de hırslı “siz” otursun. Her sandalyede farklı bir versiyonunuzu konuşturun. Bu yöntem, beyninizi içsel olarak farklı bakış açıları geliştirmeye eğitir ve netlik sağlar.
Sonuç
Kegan’ın yetişkin gelişimi teorisi, büyümenin sadece bilgi edinmek değil, aynı zamanda kendimizi ve dünyayı algılama biçimimizin de değişmesi olduğunu anlatır. Hangi aşamada olduğumuzu bilmek, sadece öğrenme stilimizi değil, hayatla kurduğumuz ilişkiyi de dönüştürür. Her aşama, yeni beceriler kazanmamızı ve daha derin bir anlayış geliştirmemizi sağlar. Belirsizliklerle barışmak ve çelişkileri kucaklamak da bu yolculuğun bir parçasıdır.
Unutmayın, nerede olursanız olun her aşama bir adım. Önemli olan, gelişiminizi fark etmek ve bir sonraki adıma açık olmaktır.
Çalışanlarınıza Eğitim Planlarken Yetişkin Gelişimi Teorisinu Göz Ardı Etmeyin
Çalışanların gelişim aşamalarını dikkate almak, eğitimlerin etkisini artırır. InfinityLMS’te bu amaçla kullanabileceğiniz araçlar:
• Dürtüsel Zihin:
Oyunlaştırma ve Rozet Sistemi: Anlık geri bildirim ve ödüllerle motivasyonu artırın.
Mobil Eğitim Modülleri: Kısa ve hızlı erişilebilir içerikler sunun.
• Emperyal Zihin:
Hedef Odaklı Eğitim Yolları: Net hedefler belirleyin ve ilerlemeyi takip ettirin.
Puan ve Ödül Sistemi: Eğitim sonunda performansa dayalı ödüller verin.
• Sosyalleşmiş Zihin:
Grup Projeleri ve Forumlar: Takım çalışmasını teşvik edin.
Mentorluk Modülü: Deneyim paylaşımı için mentor-mentee eşleştirmeleri yapın.
• Kendi Kendini Yazan Zihin:
Kişiselleştirilmiş Eğitim Yolları: Bireysel hedeflere uygun içerikler önerin.
Vaka Çalışmaları: Gerçek senaryolarla problem çözme yetkinliğini geliştirin.
• Kendini Dönüştüren Zihin:
Simülasyon ve Workshoplar: Karmaşık problemlere yönelik eğitimler sunun.
Topluluklar ve Düşünce Grupları: Yaşam boyu öğrenmeyi teşvik edin.
Çalışanların gelişim aşamalarına uygun eğitim planlamak, onların hem bireysel hem de profesyonel gelişimlerini hızlandırır. InfinityLMS’in bu araçlarını kullanarak daha etkili eğitimler tasarlayabilirsiniz.